نحله چیست؟شرایط استحقاق نحله کدام است؟【آپدیت 1404】

وقتی زندگی مشترک به پایان می رسد، قانون حمایت هایی برای زن پیش بینی کرده است تا حقوقش محفوظ بماند. از جمله این حقوق می توان به مهریه، اجرتالمثل ونحله اشاره کرد. اما شاید بسیاری از افراد ندانند تفاوت نحله با اجرت المثل یا مهریه چیست و چه زنانی مستحق دریافت آن هستند.

در پرونده های مختلفی که در سایت پرشین وکلا بررسی شده، مشاهده می شود که نحله به عنوان هدیه ای از سوی مرد هنگام طلاق به زن تعلق می گیرد، به ویژه زمانی که طلاق به درخواست مرد بوده و زن در طول زندگی مشترک کوتاهی نکرده است. به همین دلیل، درک دقیق نحله و شرایط استحقاق آن، برای جلوگیری از تضییع حقوق زن بسیار اهمیت دارد.

نحله از منظر حقوقی و فقهی

نحله به هدیه ای گفته می شود که مرد هنگام طلاق به زن می دهد. این هدیه بر اساس اصول شرعی و قانونی، نوعی حمایت مالی از زن است و هدف آن رعایت انصاف و جبران بخشی از زحمات زن در زندگی مشترک است.

طبق قانون مدنی، نحله می تواند به صورت نقدی، مال منقول یا غیرمنقول پرداخت شود و میزان آن بسته به تشخیص قاضی و وضعیت مالی مرد متفاوت است. حتی اگر در عقدنامه نحله ذکر نشده باشد، زن می تواند آن را مطالبه کند. در پرونده هایی که پیچیدگی بیشتری دارند، استفاده از تجربه و مشاوره بهترین وکیل خانم در تبریز می تواند به روشن تر شدن حق نحله کمک کند، زیرا وکلای باتجربه با رویه قضایی محاکم استان ها آشنا هستند و می توانند مسیر قانونی را هموار کنند.

تفاوت نحله و اجرت المثل

نحله و اجرت المثل هر دو از حقوق مالی زن پس از طلاق هستند، اما از نظر ماهیت، شرایط تعلق و مبنای قانونی تفاوت های مهمی با هم دارند.

• اجرت المثل: حقی است که بر پایه ی زحمات زن در طول زندگی مشترک شکل می گیرد. اگر زن در انجام کارهای خانه، نگهداری فرزندان یا کمک به شوهر قصد تبرع (رایگان انجام دادن کارها) نداشته باشد، می تواند اجرت المثل مطالبه کند. در واقع، این حق نوعی جبران زحمات واقعی زن است که به درخواست او یا به تشخیص دادگاه تعیین می شود.
• نحله: ماهیتی غیرتعهدی و نوعی هدیه ی جبرانی دارد. این مبلغ در صورتی تعیین می شود که طلاق به درخواست مرد باشد و زن در طول زندگی مشترک کوتاهی نکرده باشد. حتی اگر زن هیچ گونه فعالیت خاصی در خانه انجام نداده باشد، قاضی می تواند با در نظر گرفتن شرایط مالی مرد و انصاف، مبلغی را به عنوان نحله برای او مشخص کند.

به بیان ساده، اجرت المثل بر پایه کار و تلاش زن است، اما نحله بر پایه ی انصاف و جبران عاطفی و مالی ناشی از طلاق. شناخت این تفاوت ها برای زنان اهمیت زیادی دارد، زیرا گاهی ممکن است در یک پرونده، زن مستحق دریافت هر دو باشد و بتواند با ارائه دلایل کافی، هر دو حق را به صورت جداگانه مطالبه کند.

شرایط استحقاق نحله

طلاق به درخواست مرد باشد

زن تنها در صورتی مستحق دریافت نحله است که طلاق از سوی مرد صورت گرفته باشد و او در طول زندگی مشترک کوتاهی نکرده باشد. زمانی که مرد بدون دلیل موجه و صرفاً به خواست خود تصمیم به طلاق می گیرد، دادگاه برای جبران خسارت روحی و مالی زن، مبلغی را به عنوان نحله تعیین می کند. در این حالت، نحله نوعی حمایت مالی و اخلاقی محسوب می شود تا زنی که بدون تقصیر از زندگی مشترک جدا می شود، دچار آسیب بیشتر نشود.

کوتاهی نکردن زن در زندگی مشترک

اگر زن در انجام وظایف زناشویی و خانوادگی خود کوتاهی نکرده باشد و همواره در حفظ بنیان خانواده کوشیده باشد، استحقاق او برای دریافت نحله بیشتر می شود. ترک منزل بدون دلیل، بی توجهی به مسئولیت های خانوادگی یا ایجاد اختلاف های عمدی، از عواملی هستند که می توانند مانع از تعلق نحله شوند. در مقابل، زنی که در آرامش خانواده و تربیت فرزندان نقش فعالی داشته و با وجود اختلاف ها از وظایف خود کوتاهی نکرده است، به طور کامل شایسته دریافت این حق خواهد بود.

وضعیت مالی مرد

در تعیین مبلغ نحله، وضعیت مالی مرد نیز اهمیت فراوانی دارد. قاضی موظف است مبلغی را مشخص کند که هم عادلانه باشد و هم با توان اقتصادی مرد تناسب داشته باشد. در بسیاری از پرونده ها، برای جلوگیری از تضییع حق زن یا ایجاد فشار غیرمنطقی بر مرد، دادگاه مبلغ نحله را به صورت اقساطی یا با در نظر گرفتن توان مالی واقعی مرد تعیین می کند.

در چنین شرایطی، همراهی با بهترین وکیل حقوقی در تبریز می تواند روند اثبات توان مالی و محاسبه منصفانه نحله را روشن تر و دقیق تر سازد، زیرا وکلای متخصص با جزئیات حقوق خانواده و رویه دادگاه ها در این زمینه آشنایی دارند.

شرایط قانونی

در برخی از قراردادهای ازدواج، نحله به طور صریح در شروط عقد ذکر می شود و زن حق دارد پیش از طلاق نیز آن را مطالبه کند. حتی اگر چنین شرطی وجود نداشته باشد، دادگاه می تواند بر اساس انصاف، سابقه زندگی مشترک و شرایط خاص طرفین، نحله را به نفع زن تعیین کند. هدف از این تصمیم، حفظ عدالت و جلوگیری از آسیب مالی یا روانی زن در زمان جدایی است.

نحوه مطالبه نحله در دادگاه

ارائه دادخواست

زن باید دادخواست مطالبه نحله را به دادگاه خانواده محل اقامت خود ارائه دهد.دادخواست باید شامل مشخصات کامل زن و مرد، تاریخ ازدواج و طلاق (در صورت وقوع) و درخواست تعیین نحله باشد.

تهیه مدارک لازم

• سند ازدواج و مدارک طلاق (اگر طلاق صادر شده باشد)
• مدارک مالی مرد (در صورت امکان، مانند فیش حقوقی، دارایی ها یا ملک)
• شهادت ها و مدارکی که ثابت کند زن کوتاهی نکرده است

رسیدگی اولیه دادگاه

پس از ثبت دادخواست، دادگاه یک جلسه رسیدگی اولیه تشکیل می دهد.قاضی در این مرحله، مدارک ارائه شده و وضعیت طرفین را بررسی می کند و ممکن است برای تکمیل مدارک، اظهارات حضوری طرفین یا شهود را بخواهد.

صدور حکم

بعد از بررسی مدارک و شواهد، دادگاه میزان نحله و نحوه پرداخت آن را تعیین می کند. پرداخت می تواند به صورت نقدی، مال منقول یا غیرمنقول باشد و در مواردی ممکن است قاضی آن را به صورت اقساطی تعیین کند.

جمع بندی

نحله مفهومی است که ریشه در عدالت و حمایت از حقوق زن در زمان طلاق دارد. هدف از آن، جبران بخشی از آسیب های روحی و مادی زن پس از پایان زندگی مشترک است. این مبلغ به عنوان هدیه ای قانونی و شرعی از سوی مرد پرداخت می شود، اما میزان و تعلق آن به صورت خودکار نیست و بر پایه ی انصاف، اوضاع مالی مرد و تشخیص قاضی تعیین می گردد.

در نهایت، نحله تنها یک مبلغ مالی نیست؛ بلکه نشانه ای از احترام قانون به سهم و نقش زن در زندگی مشترک است؛ تلاشی برای آن که عدالت و انصاف در فرآیند طلاق حفظ شود.